ATEŞ KOMŞULUĞU

     Yazı başlığına baktığınızda “Bu da ne demek?” şeklinde söylendiğinizi tahmin ediyorum. Aslında ben de bu kavramla birkaç sene önce karşılaştım.

      Günümüzden yarım yüzyıl öncesi tüm Dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaşam koşulları çok daha zordu. Yaşam koşulları zor olsa da hayat çok daha dolu dolu yaşanmaktaydı. Ekonomik koşullar insanları daha çok dayanışmaya, daha çok paylaşmaya, hayatı hissederek yaşamaya zorluyordu. Aslında bu bir güzellikti.

      Ben çocukluğumu 70’li ve 80’li yıllarda yaşadım. Sizlere özellikle 1979 yılında vefat eden rahmetli babaannemden bahsetmek istiyorum. Görmüş geçirmiş, hayat tecrübesi çok fazla, otoriter, çalışkan, tasarruflu, kolay ve çabuk sinirlenen, sevgi dolu bir insandı. Genelde üretilen tarım ürünleri ve hayvancılık ile hayat idame ettiriliyordu. Dışarıdan satın alınan herhangi bir şey çok zorda kalınmadıkça tüketilmemeye çalışılırdı. Evdeki yemeklerin pişirilmesi, ekmek yapılması, ısınma, yöremizde herkesin kendi arazisinde yetişen ağaçlardan elde edilen odunların ocakta veya sobada yakılması ile sağlanırdı. Rahmetli babaannem de akşam yakılan odunlardan kalan kızgın közleri küle gömerdi. Ertesi gün kalktığımızda ocakta odunları yakmak için akşamdan küllere gömdüğümüz közleri küllerin arasından çıkarır, kuru ve ince odunları kızgınlıkları geçmekte olan közlere dayayarak közlere üflemek suretiyle ateşi yakmaya çalışırdık. Bazı közlerin kızgınlıkları öylesine geçerdi ki ateşi tutuşturmak için ateşe üflemekten adeta boğazımız kururdu. Bu durumda elim kibrite gider, gazete kağıdı ve kibrit ile ateşi yakmaya çalışırdım. Rahmetli babaannem “Oğlum, kibriti tüketme, ateşi bir şekilde közlerle tutuştururuz” derdi. Ekonomik olarak iyi durumda olmamıza rağmen bir kibrit çöpünü bile kullanmamıza sıcak bakmayan babaanneme çocuk aklımla bir anlam veremezdim. Sonradan anladım ki bu bir tasarruf, kendi kendine yetebilme kültürüydü. Onlar ne sıkıntılar çekmiş, ne zorluklar yaşamışlardı. İki Dünya Savaşı görmüştü. Rahmetli dedem, uzun yıllar askerlik yapmıştı. Dolayısıyla orada üretilemeyen her şey, ücreti ne olursa olsun çok kıymetliydi. O dönemin insanları için tasarruf adeta bir yaşam tarzı, bir kültürdü.

    Bundan birkaç sene öncesi en yakın komşumuz olan rahmetli Hacı Yunus dayının oğlu Recep Ağabeyi ile konuşurken “Sizin aile ile o kadar güzel komşuluğumuz vardı ki biz sizlerle ateş komşusuyduk” diye söyledi. Ateş komşuluğunun ne olduğunu, bunu biraz açıklamasını istedim. Recep Ağabeyi “eskiden ocakta sabahleyin ateş yakılacağında, akşamdan küle gömülen közlerin kızgınlıklarını tamamen kaybetmesi halinde; ocakta ateşi tutuşturan komşunun evine gidildiğini, orada yanmakta olan bir odunun ateşten alınarak kendi evlerine götürülüp bu şekilde odunların tutuşturulduğunu” anlattı. Bu şekilde komşuların birbirlerinden ocaktaki ateşten yanan odunu kendi evlerinde odunları tutuşturmak için almalarına “ATEŞ KOMŞULUĞU” dendiğini söyledi. Bu tabir ve bu şekilde komşuluk ilişkileri çok hoşuma gitti.  O dönemlerde, birinin tarlası kazılacağı zaman ırgatlık yapılır, hem de ödünç kazma istenirdi. Recep Ağabeyi, bir defa ödünç kazma almaya geldiğinde rahmetli dedemin evdeki kazmaların hepsini kendisine verdiğini, kazmaları alıp kendi evlerine götürdüğünü, bir tanesinin sapının kırık olması nedeniyle daha sonra dedemin o kazmaya da sap takıp onu bizzat getirerek kazmaya da yardım ettiğini; gözleri ışıltılı bir şekilde, heyecanla, özlemle, yaşam dolu bir şekilde bana anlattı. Rahmetli babaannemin bizim kibrit yakmamıza sıcak bakmadığını, ateşi üfleyerek yakmaya bizi yönlendirmesini hatırladığımda taşlar iyice yerine oturmuştu.

          İnsanlar önceden kaynakları ne kadar idareli kullanırdı. Ben de, sizler de savurgan değiliz belki ama o dönemle kıyasladığımızda hiç de tasarruflu olduğumuz söylenemez.

        Eskiden yaşam koşulları çok daha zordu belki ama hayat o kadar hissedilerek, doya doya yaşanıyordu ki bence tüm o zorluklar unutuluyordu. İnsanlar birbirlerinin hayatlarına dokunabiliyorlar ve bundan büyük mutluluk duyuyorlardı. Oysa günümüzde insanlar; genellememekle birlikte maalesef daha bencil, çıkarcı, peşin fikirli, duyarsız, menfaatçi olmaya başladı. Bunda teknolojik gelişmelerin, sanayileşmenin, kent yaşantısının etkisi olduğu inkar edilemez bir gerçek.

           Hayatınızda ATEŞ KOMŞULUKLARI’nızın  artması temennisi ile…